Ο Γιάννης Μαυρής, πολιτικός επιστήμονας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας δημοσκοπήσεων Public Issue, μιλά στη Βασιλική Σιούτη και εξηγεί πώς η πανδημία επηρεάζει την πολιτική και πώς ο εκλογικός νόμος γίνεται κάθε φορά όπλο στα χέρια των κυβερνώντων.
Η Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, που υπογράφηκε στις Πρέσπες πριν από ένα μήνα (17/6/2018), δεν διαθέτει τη συναίνεση της ελληνικής κοινής γνώμης. Ειπωμένο διαφορετικά, δεν είναι κοινωνικά νομιμοποιημένη.
H ριζική ανατροπή του πολιτικού κλίματος που συντελέσθηκε με τις εκλογές της 25/1/15 εξακολουθεί, τέσσερις μήνες μετά, να καθορίζει την πολιτική σκηνή και τον εκλογικό συσχετισμό δυνάμεων. Παρά τη σαφή επιβάρυνση του γενικού πολιτικού κλίματος και, κυρίως, την επιδείνωση των προσδοκιών για το εισόδημα των νοικοκυριών και τις προοπτικές της οικονομίας, η πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα μετεκλογική συσπείρωση, γύρω από τη νέα ελληνική κυβέρνηση, διατηρείται σε μεγάλο βαθμό.
Είναι προφανές ότι τις τελευταίες 3 εβδομάδες έχει συντελεστεί στη χώρα ριζική ανατροπή του πολιτικού κλίματος. Το εκλογικό αποτέλεσμα της 25ης Ιανουαρίου έχει προκαλέσει μια πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα πολιτική και κοινωνική συσπείρωση γύρω από τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Όλοι ανεξαιρέτως οι δείκτες του Πολιτικού Βαρόμετρου καταγράφουν ποσοστά που συνιστούν νέα ιστορικά μέγιστα.
Στη διεθνή πρακτική, η ιστορία έχει αποτελέσει συχνά αντικείμενο ερευνών κοινής γνώμης. Αντίστοιχες έρευνες είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς και εμφανίζονται, τακτικά, στα Μέσα Ενημέρωσης. Παράλληλα, η αξιολόγηση, από το κοινό, των ιστορικών γεγονότων και του ρόλου των προσώπων, στη συγκρότηση του «εθνικού παρελθόντος», συνιστούν μια ευρύτατα διαδεδομένη επιστημονική και δημοσιογραφική πρακτική. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, αν και το ειδικό βάρος της δημόσιας συζήτησης για την ιστορία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, οι συλλογικές στάσεις και αντιλήψεις, απέναντι στην εγχώρια ιστορία δεν έχουν αποτελέσει μέχρι σήμερα, συστηματικά, αντικείμενο εμπειρικής ποσοτικής διερεύνησης. Αυτή η παρατήρηση ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό για την Μεταπολίτευση. Ιστορική περίοδο, για την οποία, αφενός η επιστημονική βιβλιογραφία υστερεί, αφετέρου η συζήτηση για το χαρακτήρα της και η αποτίμησή της κυριαρχείται από την απόπειρα συνολικής της απαξίωσης. Υπό αυτήν την έννοια, οι δύο έρευνες που διεξήγαγε η Public Issue για την ιστορική περίοδο της Μεταπολίτευσης, το 2007 και το 2011[1] μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμες. Παρέχουν μια αναλυτική ιδεολογική «απογραφή» της συλλογικής κοινωνικής μνήμης και των συλλογικών στερεότυπων που έχουν κατασκευασθεί, διαχρονικά, για την τελευταία περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που εγκαινιάζεται με την πτώση της δικτατορίας και (πιθανότατα) τερματίζεται οριστικά με την οικονομική κρίση και την υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο (2010).
Οκτώ αναλυσεις για την εξέλιξη των πολιτικών κομμάτων και του κομματικού συστήματος στον χρόνο που ακολούθησε τις ιστορικές εκλογές του 2012
Η εκλογική ανάδυση και εδραίωση της Χρυσής Αυγής στο κομματικό σύστημα της εποχής του μνημονίου συντελέσθηκε σε 2 φάσεις: α) στην περίοδο Φεβρουαρίου-Μαίου 2012 και β) μετά τις εκλογές. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2012, η εκλογική επιρροή της παρέμενε ανύπαρκτη (γράφημα 1). Μετά την ψήφιση του ΙΙ Μνημονίου πυροδοτήθηκαν ραγδαίες αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό. Το πολιτικό σύστημα της χώρας εισήλθε σε περίοδο ριζικής αναδόμησης.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας δεν συγκαταλέγεται στις πολιτικές δυνάμεις που ενισχύθηκαν κατά την ταραχώδη 4ετία του Μνημονίου. Έχοντας εδραιωθεί σημαντικά στον εκλογικό κύκλο 2004-2007, από την σταδιακή αποδυνάμωση του ΠΑΣΟΚ, θα συμπιεστεί και πάλι στην απαρχή της κρίσης, από την αιφνιαδιαστική κατάρρευση της ΝΔ και την αναπάντεχη επανάκαμψη του Γ.Παπανδρέου στις εκλογές του 2009. Το ΚΚΕ θα υποχωρήσει από το 8,2% των βουλευτικών του 2007, στο 7,5%, με απώλεια 67.000 ψήφων
Η κυβερνητική κρίση που εκδηλώθηκε με αφορμή την ΕΡΤ οδήγησε στην αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ και σε άδοξο τέλος την τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας. Η εξέλιξη αυτή φέρνει στην επικαιρότητα το ερώτημα, σχετικά με τις προοπτικές του χώρου της «Κεντροαριστεράς». Αυτό το φάσμα του κομματικού εκκρεμούς εκπροσωπήθηκε στις εκλογές του 2012, κατά βάση, από δύο κομματικούς σχηματισμούς, το υπολειμματικό ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, που το ιδεολογικό και πολιτικό τους στίγμα, αλληλεπικαλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι δύο κομματικοί σχηματισμοί συγκέντρωσαν αθροιστικά στις εκλογές του Ιουνίου 18,5%, πάνω από 1 εκ (1.141.000) ψήφους. Αποτέλεσαν έτσι ένα ισχυρό ανάχωμα στην ορμητική άνοδο της Αριστεράς, το οποίο σήμερα έχει αποσταθεροποιηθεί.
Στις βουλευτικές του 2012, η αποδοκιμασία και των δύο κομμάτων της διακυβέρνησης υπήρξε πρωτοφανής. Το ΠΑΣΟΚ τιμωρήθηκε περισσότερο σκληρά για την προσφυγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ και την υπογραφή του 1ου Μνημονίου, δύο χρόνια πριν. Συντρίφθηκε εκλογικά και έλαβε, μόλις 13,2% (833.527 ψήφους) και ακόμη λιγότερο στις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου (755.868, 12,3%). Το πρώτο ποσοστό του ήταν χαμηλότερο ακόμη και από εκείνο που πήρε, όταν πρωτοεμφανίσθηκε στην ελληνική πολιτική σκηνή το 1974 (13,4%).