Oι στάσεις των πολιτών απέναντι στους δύο βασικούς τομείς της οικονομίας, τον ιδιωτικό και τον δημόσιο, μεταβλήθηκαν δραστικά στη διάρκεια των τελευταίων οκτώ ετών, ως αποτέλεσμα των ευρύτερων επιπτώσεων που είχαν οι ασκούμενες οικονομικές πολιτικές, στο πεδίο της πολιτικής και της ιδεολογίας.
Μετά από επτά χρόνια βαθειάς κρίσης και έντονων κοινωνικών ανταγωνισμών, η ελληνική κοινωνία δείχνει να οδηγείται σε συντηρητική διέξοδο. Η στροφή της ελληνικής κοινωνίας στο συντηρητισμό είναι προφανής, όχι μόνον στο επίπεδο των τάσεων του εκλογικού σώματος, αλλά –περισσότερο σημαντικό- στο πεδίο της ιδεολογίας.
Από το βιβλίο των Χριστόφορου Βερναρδάκη και Γιάννη Μαυρή (1991), Κόμματα και Κοινωνικές Συμμαχίες στην προδικτατορική Ελλάδα. Οι προϋποθέσεις της μεταπολίτευσης.
«Που πάμε, λοιπόν, με ένα πολίτευμα ραγισμένο,
μ’ έναν πολιτικό κόσμο μειωμένο […];»
(Γιώργος Θεοτοκάς, H εθνική κρίση,
εκδ.Θεμέλιο, Aθήνα, 1966, σελ.23).
Η προοπτική εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ στις επόμενες εθνικές εκλογές έχει ενισχυθεί σημαντικά, μετά τις πρόσφατες ευρωεκλογές. Η ανεπανόρθωτη συντριβή του κυβερνητικού συνασπισμού έχει οδηγήσει σε θεαματική ανατροπή του εκλογικού συσχετισμού, ενώ και η ίδια η δυναμική του αποτελέσματος λειτουργεί υπέρ του νικητή των εκλογών. Το εκλογικό σώμα συνειδητοποίησε ότι η αντιπολίτευση κερδίζει και η κυβέρνηση χάνει.
Με βάση μια πρόσφατη έρευνα της Public Issue (Νοέμβριος 2013), προκύπτει ότι 6 στους 10 ερωτώμενους (61%) θεωρούν ως κόμμα με «ακραίες απόψεις» τη Χρυσή Αυγή, και μόνον 1 στους 10 (11%) τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η κυβερνητική κρίση που εκδηλώθηκε με αφορμή την ΕΡΤ οδήγησε στην αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ και σε άδοξο τέλος την τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας. Η εξέλιξη αυτή φέρνει στην επικαιρότητα το ερώτημα, σχετικά με τις προοπτικές του χώρου της «Κεντροαριστεράς». Αυτό το φάσμα του κομματικού εκκρεμούς εκπροσωπήθηκε στις εκλογές του 2012, κατά βάση, από δύο κομματικούς σχηματισμούς, το υπολειμματικό ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, που το ιδεολογικό και πολιτικό τους στίγμα, αλληλεπικαλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι δύο κομματικοί σχηματισμοί συγκέντρωσαν αθροιστικά στις εκλογές του Ιουνίου 18,5%, πάνω από 1 εκ (1.141.000) ψήφους. Αποτέλεσαν έτσι ένα ισχυρό ανάχωμα στην ορμητική άνοδο της Αριστεράς, το οποίο σήμερα έχει αποσταθεροποιηθεί.
Από τον περασμένο Ιούνιο, ένα νέο κόμμα της Αριστεράς εκπροσωπεί πάνω από το 1/4 του εκλογικού σώματος, 5πλασιάζοντας την κοινωνική του επιρροή μέσα σε λιγότερο από 3 χρόνια (από 4,6% ή 316.000 ψήφους τον Οκτώβριο του 2009). Η σημαντική εκλογική ήττα που υπέστη, τελικά, δεν αναιρεί το γεγονός ότι πρόκειται για ένα θεαματικό πολιτικό μετασχηματισμό.
Κατά τα φαινόμενα, οι εκλογές της 17ης Ιουνίου θα λειτουργήσουν ως συνέχεια και εδραίωση (follow-up) της δυναμικής των εκλογών του Μαΐου.
Η επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση θα χαρακτηρισθεί χωρίς αμφιβολία από το στοιχείο της πόλωσης, με τον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ να αναδεικνύονται στους κεντρικούς πρωταγωνιστές της.
Η επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση είναι περισσότερο σημαντική από την πρόσφατη. Οι εκλογές της 17ης Ιουνίου μπορεί να αποδειχθούν ο «κύριος σεισμός» και όχι «μετασεισμός». Με τις εκλογές της 6ης Μαΐου άνοιξε μια νέα ιστορική περίοδος, μεταβατικού χαρακτήρα. Η κατάρρευση του μεταπολιτευτικού δικομματισμού θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα στην ανάδυση ενός νέου διπολισμού. Αυτός, θα αποκρυσταλλώσει πολιτικά και εκλογικά τη νέα διαιρετική τομή που εδραιώθηκε στην ελληνική κοινωνία με το μνημόνιο.