Η εκλογική επιρροή της Νέας Δημοκρατίας στη Mεταπολίτευση, 1974-2023

Η εκλογική επιρροή της Νέας Δημοκρατίας στη Mεταπολίτευση, 1974-2023

Η έναρξη της Μεταπολίτευσης σφραγίστηκε από τον εκλογικό θρίαμβο της ΝΔ. Το 1974-75, η ελεγχόμενη μετάβαση, από τη δικτατορία στο καθεστώς της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, έγινε υπό την ηγεμονία της και με την αριστερά στο πολιτικό περιθώριο. Έκτοτε, στην 50χρονη εκλογική ιστορία που διανύθηκε, η επιρροή της γνώρισε σημαντική άνοδο σε τρεις εκλογικούς-πολιτικούς κύκλους: το 1989-90, το 2000-2004 και το 2015-2019. Από το 2019, η μεταδημοκρατική «μεταπολίτευση» που επέβαλε η εφαρμογή των μνημονίων στην Ελλάδα, ολοκληρώνεται υπό την κυριαρχία της ΝΔ· κυριαρχία, που εδραιώθηκε τώρα, χάρις στην πολιτική αποτυχία της αριστεράς.

Ήττα της κυβέρνησης, αλλά όχι νίκη της αντιπολίτευσης

Ήττα της κυβέρνησης, αλλά όχι νίκη της αντιπολίτευσης
Συνέντευξη στη Ντίνα Δασκαλοπούλου (17/10/2023)

Οι δημοτικές είναι εκλογές δύο γύρων. Η κατανομή της κομματικής επιρροής καταγράφεται στον πρώτο γύρο, η καταγραφή που είδαμε είναι μια προέκταση των διπλών βουλευτικών εκλογών. Από αυτή την άποψη, δεν υπήρξε κάποια μεγάλη μεταβολή, ωστόσο η εκλογή δημάρχων στις τρεις μεγάλες πόλεις παραδοσιακά δημιουργεί τις εντυπώσεις των δημοτικών εκλογών. Ετσι, η απώλεια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας σίγουρα συνιστούν μια καθαρή πολιτική ήττα για την κυβέρνηση, αυτό όμως δεν συνέβη υπέρ της αντιπολίτευσης – το κενό της αντιπολίτευσης εξακολουθεί να υπάρχει. Η κυβέρνηση έχασε, αλλά νικητής δεν είναι η αντιπολίτευση και αυτό είναι παράδοξο, το οποίο επιβεβαιώνει το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών.

Οι εκλογικές μετατοπίσεις στις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου

Οι εκλογικές μετατοπίσεις στις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου
Η εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί το τέλος του μνημονιακού διπολισμού

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί το σημαντικότερο εκλογικό ρεύμα των πρόσφατων εκλογών. Η εντυπωσιακή απομείωση της εκλογικής υποστήριξης του ΣΥΡΙΖΑ συντελείται προς όλες τις κατευθύνσεις: και προς το ΠΑΣΟΚ, και τη ΝΔ και την αριστερά.

Ποιος φοβήθηκε τον λαό
Πολιτική και κοινωνική σημασία του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015

Το ελληνικό δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, στο οποίο ο ελληνικός λαός απέρριψε με το συντριπτικό ποσοστό 61,3%, έναντι 38,7%, την προωθούμενη από το Eurogroup μνημονιακή συμφωνία για την Ελλάδα, όπως και η ιστορικής πολιτικής σημασίας απόφαση του βρετανικού λαού, για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο βρετανικό δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου του 2016 (51,9%-48,1%), δεν αποτέλεσαν μεμονωμένα «ατυχήματα».

Το ελληνικό δημοψήφισμα του 2015
"δημοκρατική στιγμή" (ή) (και) κύκνειο άσμα της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας;

Στο ελληνικό δημοψήφισμα της 5/7/2015, η συντριπτική απόρριψη (61,3%, έναντι 38,7%) της προωθούμενης από το Eurogroup μνημονιακής συμφωνίας για την Ελλάδα, όπως και στο πρόσφατο βρετανικό δημοψήφισμα, η ιστορικής πολιτικής σημασίας απόφαση του βρετανικού λαού για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (51,9%-48,1%), δεν αποτελούν μεμονωμένα «ατυχήματα». Έρχονται να προστεθούν στην αλληλουχία των δημοψηφισμάτων εκείνων, στα οποία οι πολιτικές πρωτοβουλίες και οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αποδοκιμάστηκαν από τη λαϊκή ψήφο: Ηνωμένο Βασίλειο (2016), Ελλάδα (2015), Ιρλανδία (2001 και 2008), Ολλανδία (2005), Γαλλία (2005) Σουηδία (2003), Δανία (2000, 1992). Η απόρριψη, μέσω δημοψηφισμάτων, της πολιτικής των κυρίαρχων ελίτ αποτελεί τη νέα μορφή με την οποία εκδηλώνεται η κοινωνική δυσαρέσκεια εντός της ΕΕ.

Δημοσκοπήσεις και πρόβλεψη των εκλογών στην Ελλάδα
2004-2015

Το βιβλίο των Γιάννη Μαυρή και Γιώργου Συμεωνίδη καλύπτει τρία διακριτά, πλην όμως άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, αντικείμενα: Πρώτο, τις θεωρητικές αφετηρίες και τη μεθοδολογία της πρόβλεψης του εκλογικού αποτελέσματος, με χρήση πολιτικών δημοσκοπήσεων. Δεύτερο, τη διαχρονική παρακολούθηση και ανάλυση της πολιτικής σκηνής και των εκλογικών τάσεων του κομματικού συστήματος της ύστερης Μεταπολίτευσης. Τρίτο, το συγκρουσιακό περιβάλλον και τις συνεχείς πολιτικές αντιπαραθέσεις, που είναι αδιαχώριστες από την εισαγωγή, την καθιέρωση της χρήσης και τη θεσμική ενσωμάτωση των δημοσκοπήσεων στο ελληνικό πολιτικό σύστημα.

Οι κοινωνικές δυνάμεις της αντιμνημονιακής συμμαχίας
Κοινωνική δομή της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ και μεταβολές 2012-2015

Μεταξύ του 2012 και του 2015 η εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκε εντυπωσιακά, κατά 9,4% (από 26,9% σε 36,3%). Μέσα σε δύο μόλις χρόνια, η εκλογική του βάση επεκτάθηκε, σχεδόν κατά 600.000, ξεπερνώντας πλέον τα 2,2 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Αλλά οι μεταβολές στην κοινωνική δομή της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ, που αποκάλυψε το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα, έχουν μεγαλύτερη πολιτική σημασία. Διότι, όπως αποδεικνύεται εμπειρικά, έχει διαμορφωθεί -για πρώτη φορά σε αυτήν την έκταση- μια ευρύτατη κοινωνική συμμαχία, κατά της πολιτικής της λιτότητας.

Η ακτινογραφία της ψήφου των Ευρωεκλογών
Βαθιές ρωγμές έχει υποστεί η κοινωνική υποστήριξη της ΝΔ. Διατηρείται περισσότερο ισορροπημένη κοινωνικά η επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ

Ο εκλογικός καταποντισμός της ΝΔ και συνολικά του κυβερνητικού συνασπισμού (-7% και -11%, σε σύγκριση με τις Βουλευτικές του Ιουνίου 2012), σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κατόρθωσε να συγκρατήσει σχεδόν το σύνολο των βουλευτικών του δυνάμεων (91,6% των ψήφων του 2012, -138.000), έχει οδηγήσει σε θεαματική ανατροπή του εκλογικού συσχετισμού. Ενδέχεται δε, κατ’ αναλογία με το 2009, η δυναμική του εκλογικού αποτελέσματος να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά υπέρ του νικητή. Το εκλογικό σώμα διαπιστώνει με βάση πλέον την ίδια την πραγματικότητα και όχι τις δημοσκοπήσεις, ότι η αντιπολίτευση κερδίζει και η κυβέρνηση χάνει.

Ιστορικές τάσεις του εκλογικού σώματος στο Δήμο Πειραιά, κατά την περίοδο 1974-2012
Βουλευτικές, Ευρωεκλογές, Δημοτικές

Στη Μεταπολίτευση 1974-2012, η εξέλιξη της επιρροής της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ στον Δήμο Πειραιά χαρακτηρίζεται από έντονες διακυμάνσεις, με αποτέλεσμα τα δύο κόμματα να μοιράζονται την κυριαρχία, κατά περιόδους (Διάγραμμα 1). Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο, ότι σε ολόκληρη την υπό εξέταση περίοδο, ο Δήμος Πειραιά ακολουθεί διαχρονικά την εθνική τάση, δηλαδή ο νικητής σε όλες τις βουλευτικές και ευρωεκλογικές αναμετρήσεις, σε πανελλαδικό επίπεδο, κέρδισε και το Δήμο Πειραιά.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Το κομματικό σύστημα στην εποχή του Μνημονίου
Ένας χρόνος μετά τις εκλογές. Η σημερινή ακτινογραφία των πολιτικών κομμάτων

Οκτώ αναλυσεις  για την εξέλιξη των πολιτικών κομμάτων και του κομματικού συστήματος στον χρόνο που ακολούθησε τις ιστορικές εκλογές του 2012