Η Μεταπολίτευση στη συλλογική μνήμη
Οι αντιλήψεις της σύγχρονης ελληνικής κοινής γνώμης για την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, με βάση τις έρευνες της Public Issue, 2007-2011

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Στη διεθνή πρακτική, η ιστορία έχει αποτελέσει συχνά αντικείμενο ερευνών κοινής γνώμης. Αντίστοιχες έρευνες είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς και εμφανίζονται, τακτικά, στα Μέσα Ενημέρωσης. Παράλληλα, η αξιολόγηση, από το κοινό, των ιστορικών γεγονότων και του ρόλου των προσώπων, στη συγκρότηση του «εθνικού παρελθόντος», συνιστούν μια ευρύτατα διαδεδομένη επιστημονική και δημοσιογραφική πρακτική. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, αν και το ειδικό βάρος της δημόσιας συζήτησης για την ιστορία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, οι συλλογικές στάσεις και αντιλήψεις, απέναντι στην εγχώρια ιστορία δεν έχουν αποτελέσει μέχρι σήμερα, συστηματικά, αντικείμενο εμπειρικής ποσοτικής διερεύνησης. Αυτή η παρατήρηση ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό για την Μεταπολίτευση. Ιστορική περίοδο, για την οποία, αφενός η επιστημονική βιβλιογραφία υστερεί, αφετέρου η συζήτηση για το χαρακτήρα της και η αποτίμησή της κυριαρχείται από την απόπειρα συνολικής της απαξίωσης. Υπό αυτήν την έννοια, οι δύο έρευνες που διεξήγαγε η Public Issue για την ιστορική περίοδο της Μεταπολίτευσης, το 2007 και το 2011[1] μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμες. Παρέχουν μια αναλυτική ιδεολογική «απογραφή» της συλλογικής κοινωνικής μνήμης και των συλλογικών στερεότυπων που έχουν κατασκευασθεί, διαχρονικά, για την τελευταία περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που εγκαινιάζεται με την πτώση της δικτατορίας και (πιθανότατα) τερματίζεται οριστικά με την οικονομική κρίση και την υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο (2010).

Ποιοί είναι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Τον Νοέμβριο του 2011, η επιμονή του βουλευτή Β΄ Αθηνών της ΝΔ Πάνου Καμμένου, να μη δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Λ.Παπαδήμου, τον οδήγησε εκτός Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Τρεις μήνες μετά, στις 24 Φεβρουαρίου 2012, μέσω των προσωπικών του ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, στο Facebook και στο Twitter, ο Πάνος Καμμένος ανακοίνωσε την ίδρυση του νέου κόμματος.

Η ακτινογραφία της Χρυσής Αυγής
Ανάδυση και σταθεροποίηση του ακροδεξιού φαινομένου

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Η εκλογική ανάδυση και εδραίωση της Χρυσής Αυγής στο κομματικό σύστημα της εποχής του μνημονίου συντελέσθηκε σε 2 φάσεις: α) στην περίοδο Φεβρουαρίου-Μαίου 2012 και β) μετά τις εκλογές. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2012, η εκλογική επιρροή της παρέμενε ανύπαρκτη (γράφημα 1). Μετά την ψήφιση του ΙΙ Μνημονίου πυροδοτήθηκαν ραγδαίες αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό. Το πολιτικό σύστημα της χώρας εισήλθε σε περίοδο ριζικής αναδόμησης.

Το ΚΚΕ στην εποχή του Μνημονίου
Ήττα και καθήλωση

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας δεν συγκαταλέγεται στις πολιτικές δυνάμεις που ενισχύθηκαν κατά την ταραχώδη 4ετία του Μνημονίου. Έχοντας εδραιωθεί σημαντικά στον εκλογικό κύκλο 2004-2007, από την σταδιακή αποδυνάμωση του ΠΑΣΟΚ, θα συμπιεστεί και πάλι στην απαρχή της κρίσης, από την αιφνιαδιαστική κατάρρευση της ΝΔ και την αναπάντεχη επανάκαμψη του Γ.Παπανδρέου στις εκλογές του 2009. Το ΚΚΕ θα υποχωρήσει από το 8,2% των βουλευτικών του 2007, στο 7,5%, με απώλεια 67.000 ψήφων

To ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου
Που εντοπίζεται η συνεχιζόμενη μετεκλογικά φθίνουσα πορεία του κόμματος

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Στις βουλευτικές του 2012, η αποδοκιμασία και των δύο κομμάτων της διακυβέρνησης υπήρξε πρωτοφανής. Το ΠΑΣΟΚ τιμωρήθηκε περισσότερο σκληρά για την προσφυγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ και την υπογραφή του 1ου Μνημονίου, δύο χρόνια πριν. Συντρίφθηκε εκλογικά και έλαβε, μόλις 13,2% (833.527 ψήφους) και ακόμη λιγότερο στις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου (755.868, 12,3%). Το πρώτο ποσοστό του ήταν χαμηλότερο ακόμη και από εκείνο που πήρε, όταν πρωτοεμφανίσθηκε στην ελληνική πολιτική σκηνή το 1974 (13,4%).

Που βαδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ
Εκλογική ανάδυση και δυναμική του νέου κόμματος της Αριστεράς

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Από τον περασμένο Ιούνιο, ένα νέο κόμμα της Αριστεράς εκπροσωπεί πάνω από το 1/4 του εκλογικού σώματος, 5πλασιάζοντας την κοινωνική του επιρροή μέσα σε λιγότερο από 3 χρόνια (από 4,6% ή 316.000 ψήφους τον Οκτώβριο του 2009). Η σημαντική εκλογική ήττα που υπέστη, τελικά, δεν αναιρεί το γεγονός ότι πρόκειται για ένα θεαματικό πολιτικό μετασχηματισμό.

Από τον κατακερματισμό της Δεξιάς στη συντηρητική αντισυσπείρωση
Η Νέα Δημοκρατία ένα χρόνο μετά τις εκλογές

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Τον Μάιο του 2012, το ποσοστό της ΝΔ (18,85%) αποδείχθηκε το χαμηλότερο που έλαβε ποτέ κόμμα της Δεξιάς στην Ελλάδα. Η κρίση της ελληνικής Δεξιάς, που αποκαλύφθηκε, δεν ήταν μικρότερης σημασίας από την εξαφάνιση του ΠΑΣΟΚ. Αποδείχθηκε ότι το Μνημόνιο είχε διαιρέσει βαθύτατα και αυτήν, γεγονός βέβαια με μεγάλη πολιτική σημασία.

Κόμματα & κομματικό σύστημα σε μετάβαση

mavris.gr, Άρθρα & Αναλύσεις, Εφημερίδες & Περιοδικά

Ίσως σε καμιά άλλη χώρα, οι πολιτικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης δεν υπήρξαν τόσο καθοριστικές όσο στην Ελλάδα. Η κατάρρευση του δικομματικού συστήματος στις εκλογές του 2012, ως αποτέλεσμα της μνημονιακής τριετίας, έφερε στην επιφάνεια τη βαθύτατη κρίση εκπροσώπησης, οδηγώντας σε νέες μαζικές πολιτικές στοιχίσεις. Ένα χρόνο μετά, οι διεργασίες και οι μετασχηματισμοί των παλαιών και των νέων πολιτικών κομμάτων συνεχίζονται με αμείωτους ρυθμούς. Το τελευταίο διάστημα, σχεδόν κάθε μήνα, εξαγγέλονται νέα «κόμματα», ενώ η πιθανότητα επανεμφάνισης στις προσεχείς εκλογές, της «κονιορτοποίησης» που παρατηρήθηκε στις εκλογές του Μαΐου, επιστρέφει. Εντούτοις, το πραγματικό γεγονός που συσκοτίζεται είναι η απαξίωση και δραματική συρρίκνωση του θεσμικού ρόλου των κομμάτων, στα πλαίσια του νέου πολιτικού συστήματος που αναδύεται· ενός εντελώς αποδυναμωμένου, σχεδόν  εικονικού κοινοβουλευτισμού.