Oι στάσεις των πολιτών απέναντι στους δύο βασικούς τομείς της οικονομίας, τον ιδιωτικό και τον δημόσιο, μεταβλήθηκαν δραστικά στη διάρκεια των τελευταίων οκτώ ετών, ως αποτέλεσμα των ευρύτερων επιπτώσεων που είχαν οι ασκούμενες οικονομικές πολιτικές, στο πεδίο της πολιτικής και της ιδεολογίας.
Μετά από επτά χρόνια βαθειάς κρίσης και έντονων κοινωνικών ανταγωνισμών, η ελληνική κοινωνία δείχνει να οδηγείται σε συντηρητική διέξοδο. Η στροφή της ελληνικής κοινωνίας στο συντηρητισμό είναι προφανής, όχι μόνον στο επίπεδο των τάσεων του εκλογικού σώματος, αλλά –περισσότερο σημαντικό- στο πεδίο της ιδεολογίας.
Μεταξύ του 2012 και του 2015 η εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκε εντυπωσιακά, κατά 9,4% (από 26,9% σε 36,3%). Μέσα σε δύο μόλις χρόνια, η εκλογική του βάση επεκτάθηκε, σχεδόν κατά 600.000, ξεπερνώντας πλέον τα 2,2 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Αλλά οι μεταβολές στην κοινωνική δομή της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ, που αποκάλυψε το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα, έχουν μεγαλύτερη πολιτική σημασία. Διότι, όπως αποδεικνύεται εμπειρικά, έχει διαμορφωθεί -για πρώτη φορά σε αυτήν την έκταση- μια ευρύτατη κοινωνική συμμαχία, κατά της πολιτικής της λιτότητας.
Στην πολύπλευρη κρίση που χαρακτηρίζει σήμερα την ελληνική κοινωνία, η ιδεολογική διάσταση είναι σίγουρα σημαντική. Η περίοδος που διανύουμε, αναδεικνύεται σε περίοδο μεγάλης ιδεολογικής σύγχυσης και το κενό ιδεολογικής ηγεμονίας γίνεται ορατό δια γυμνού οφθαλμού. Οι ιδεολογικοί άξονες, πάνω στους οποίους συγκροτήθηκε το μεταπολιτευτικό κομματικό σύστημα, κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, έχουν ανατραπεί. Η παγιωμένη, ιστορικά, κλίμακα πολιτικών αξιών έχει πάψει να ισχύει. Η συντηρητική μετατόπιση του εκλογικού σώματος (και του κομματικού συστήματος) και η σύγκλιση προς το «κέντρο» είχε σημειωθεί ήδη κατά τη δεκαετία 1985-1995.
Ανάλυση του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ
Είναι γνωστό, ότι κατά την εικοσαετία 1980-2000, η εκλογική επικράτηση του ΠΑΣΟΚ, στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο σε τρεις βασικές κοινωνικές κατηγορίες: α) τα μισθωτά στρώματα του δημοσίου τομέα, κυρίως της Κοινής Ωφέλειας β) τα μισθωτά στρώματα του ιδιωτικού τομέα, ιδίως της βιομηχανίας, που διαμορφώθηκε με την οικονομική ανάπτυξη της 15ετίας 1960-1975 και γ) τους αγρότες. Αυτές οι τρεις πολυπληθείς κοινωνικές ομάδες αποτέλεσαν τον κορμό της εκλογικής του βάσης, μεταπολιτευτικά, προσδίδοντάς του, ταυτοχρόνως, -στα πλαίσια του ελληνικού δικομματικού συστήματος- και το χαρακτήρα του αριστερού-σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.