Η περίπτωση των ελληνικών βουλευτικών εκλογών της 16ης Σεπτεμβρίου 2007(1)
Γιάννης Μαυρής – Γιώργος Συμεωνίδης*
1. Εισαγωγή
Κατά κανόνα, ανάμεσα στο εθνικό εκλογικό ποσοστό κάθε κόμματος (το ποσοστό στο σύνολο της επικράτειας) και τα ποσοστά που λαμβάνει, κατά περιφέρεια, υφίσταται μια συστηματική σχέση.
Σε γενικές γραμμές, η εκλογική επιρροή ενός κόμματος στις περισσότερες ελάσσονες εκλογικές περιφέρειες, φαίνεται να ακολουθεί την πανελλαδική τάση του. Γεγονός, που οδηγεί με τη σειρά του στο συμπέρασμα, ότι παρά τις διαφορές στα ποσοστά των κομμάτων στις επιμέρους εκλογικές περιφέρειες, υπάρχει μεγάλη ομοιογένεια στην εκλογική συμπεριφορά των περιφερειών.
Το προηγούμενο συμπέρασμα προκύπτει από την ιστορική παρατήρηση της κομματικής επιρροής, κατά ελάσσονα εκλογική περιφέρεια, στις τέσσερις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις (1993, 1996, 2000 και 2004). Επομένως, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, με βάση το αναμενόμενο εθνικό ποσοστό κάθε κόμματος, είναι δυνατόν να προβλεφθεί ο νικητής, στις 56 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, αλλά και η αναμενόμενη εκλογική επιρροή κάθε κόμματος κατά περιφέρεια.
Η εν λόγω στατιστική μέθοδος εφαρμόσθηκε, για πρώτη φορά, στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές του 2004, και προέβλεψε με επιτυχία το νικητή στις 54 από τις 56 εκλογικές περιφέρειες. Η μέθοδος απέτυχε να προβλέψει το νικητή στη Ροδόπη και στη Ζάκυνθο, δύο περιφέρειες στις οποίες ίσχυσαν ειδικές συνθήκες, απρόβλεπτες από ένα στατιστικό υπόδειγμα: στη Ροδόπη, λόγω της εκλογικής συμπεριφοράς της μουσουλμανικής μειονότητας και στη Ζάκυνθο, λόγω της μεγάλης αύξησης του εκλογικού σώματος, που προέκυψε από την αναθεώρηση των εκλογικών καταλόγων (Μαυρής & Συμεωνίδης 2005). Η προτεινόμενη μέθοδος εφαρμόσθηκε, επίσης με επιτυχία, και στις ελληνικές βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2007.
2. Η πρόβλεψη του εκλογικού χάρτη
Η συστηματική σχέση ανάμεσα στο εθνικό εκλογικό ποσοστό κάθε κόμματος και τα ποσοστά που λαμβάνει, κατά ελάσσονα περιφέρεια, μπορεί να εκτιμηθεί με τη βοήθεια υποδειγμάτων απλής γραμμικής παλινδρόμησης, που κατασκευάζονται, ένα για κάθε ελάσσονα περιφέρεια(2), από τις παραπάνω αναφερόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Εν συνεχεία, με βάση την εκτίμηση (πανελλαδικής) εκλογικής επιρροής της Public Issue(3), εκτιμήθηκε και το αναμενόμενο ποσοστό κάθε κόμματος, κατά ελάσσονα περιφέρεια, ενώ, παράλληλα, επιχειρήθηκε και η πρόβλεψη του «νικητή» (του πρώτου κόμματος στη σειρά κατάταξης), στις 56 ελάσσονες εκλογικές περιφέρειες (ο εκλογικός χάρτης της χώρας). Έχει ιδιαίτερη σημασία να τονισθεί, ότι, σε αντίθεση με την κατανομή των κοινοβουλευτικών εδρών, ο εκλογικός χάρτης εξαρτάται, απολύτως, από τη διαφορά μεταξύ των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων. Κατά συνέπεια, τα σενάρια εκλογικής γεωγραφίας που εξετάσθηκαν, στηρίχθηκαν, αποκλειστικά, σε υποθέσεις για το μέγεθος της λεγόμενης «ψαλίδας», μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.
Στις εκλογές του 2004, η ΝΔ επικράτησε του ΠΑΣΟΚ σε 41 περιφέρειες, έναντι 15. Με βάση τα υποδείγματα γραμμικής παλινδρόμησης εκτιμήθηκαν, αρχικά, οι περιφέρειες που -εκτός απροόπτου- θα διατηρούσαν τα δύο μεγάλα κόμματα. Αυτές οι εκλογικές περιφέρειες ανέρχονταν σε 36 για τη ΝΔ και 9 για το ΠΑΣΟΚ. Είναι αξιοσημείωτο, ότι αυτές οι 45 περιφέρειες προβλεπόταν ότι δεν θα «αλλάξουν χέρια», αφού ο αναμενόμενος νικητής ήταν ο ίδιος με το 2004. Στις υπόλοιπες 11 εκλογικές περιφέρειες η αναμέτρηση εκτιμήθηκε ως «αμφίρροπη». Πρόκειται για τις περιφέρειες: Γρεβενών, Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας, Κέρκυρας, Λευκάδας, Κεφαλληνίας, Ζακύνθου, Βοιωτίας, Εύβοιας, Β΄ Αθηνών και Λέσβου (πίνακας 1 & χάρτης 1). Από τις 11 «αμφίρροπες» περιφέρειες, το 2004 η ΝΔ είχε κερδίσει τις 9 και το ΠΑΣΟΚ τις 2 (Ζάκυνθο και Εύβοια). Με βάση την αναμενόμενη διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ εξετάσθηκαν τέσσερα (4) πιθανά σενάρια.
Σενάριο διαφοράς 1-2%
Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, εκτιμήθηκε, με σχετική βεβαιότητα, ότι αν η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ περιοριζόταν σε 1-2 εκατοστιαίες μονάδες, τότε η ΝΔ θα έχανε και τις 11 «αμφίρροπες» περιφέρειες (βλέπε πίνακα 1 και χάρτη 2). Σε αυτή την περίπτωση, η ΝΔ θα μπορούσε, να διατηρήσει, οριακά, ανάλογα με το ακριβές ποσοστό των δύο κομμάτων, τα Ιωάννινα (5,54% υπέρ της ΝΔ το 2004, εφόσον η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ έφθανε το 2%) και την Κέρκυρα (3% υπέρ της ΝΔ το 2004). Με βάση αυτό το σενάριο, ο συσχετισμός περιφερειών ΝΔ-ΠΑΣΟΚ εκτιμήθηκε, από 36-20 ως 38-18, υπέρ της ΝΔ.
Σενάριο διαφοράς 3%
Σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, εκτιμήθηκε, ότι αν η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ προσέγγιζε το 3%, τότε η ΝΔ θα διατηρούσε, σε κάθε περίπτωση, την Κέρκυρα και τα Ιωάννινα (βλέπε πίνακα 1 και χάρτη 3). Εκτός από τις παραπάνω περιφέρειες και υπό ορισμένες προϋποθέσεις θα μπορούσε, επιπλέον, να διατηρήσει οριακά την Κεφαλλονιά (3,18% υπέρ της ΝΔ το 2004), αν το πανελλαδικό της ποσοστό ξεπερνούσε το 42,5% και τη Θεσπρωτία (5,13% υπέρ της ΝΔ το 2004), αν το πανελλαδικό της ποσοστό ξεπερνούσε το 42%. Σε αυτό το σενάριο, ο συσχετισμός περιφερειών αναμενόταν να διαμορφωθεί, από 38-18 έως 40-16, υπέρ της ΝΔ .
Σενάριο διαφοράς 4%
Σύμφωνα με το τρίτο σενάριο, εκτιμήθηκε, ότι εαν η «ψαλίδα» ΝΔ-ΠΑΣΟΚ «άνοιγε» σε 4%, τότε η ΝΔ θα διατηρούσε, σε κάθε περίπτωση, επιπλέον των παραπάνω περιφερειών, τη Λέσβο (2,56% υπέρ της ΝΔ το 2004), την Κεφαλλονιά και τη Θεσπρωτία (βλέπε πίνακα 1 και χάρτη 4). Ακόμα εκτιμήθηκε, ότι θα μπορούσε, ανάλογα με το ακριβές ποσοστό των δύο κομμάτων, να διατηρήσει οριακά και τις περιφέρειες: Βοιωτίας (1,82% υπέρ της ΝΔ το 2004), Β΄ Αθηνών (0,75% υπέρ της ΝΔ το 2004), Λευκάδας (3,38% υπέρ της ΝΔ το 2004) και Γρεβενών (3,08% υπέρ της ΝΔ το 2004), αν το πανελλαδικό ποσοστό της προσέγγιζε το 43%. Επίσης, εκτιμήθηκε, ότι η ΝΔ ήταν δυνατό να κερδίσει από το ΠΑΣΟΚ, οριακά και τη Ζάκυνθο (0,16% υπέρ του ΠΑΣΟΚ το 2004). Επομένως, ο συσχετισμός των περιφερειών, σε αυτό το σενάριο, αναμενόταν να κυμανθεί, από 41-15 ως 46-10, υπέρ της ΝΔ..
Σενάριο διαφοράς > 4%
Σύμφωνα με το τέταρτο σενάριο, εκτιμήθηκε, πως αν η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ υπερέβαινε τις 4 μονάδες, η ΝΔ θα διατηρούσε, εκτός των προαναφερθεισών περιφερειών, τη Β΄ Αθηνών και τη Βοιωτία (βλέπε πίνακα 1 και χάρτη 5). Ακόμη, θα ήταν δυνατό, ανάλογα με το ακριβές ποσοστό των δύο κομμάτων, να διατηρήσει οριακά τη Λευκάδα και τα Γρεβενά, ενώ θα μπορούσε, ενδεχομένως, να αποσπάσει από το ΠΑΣΟΚ τη Ζάκυνθο και την Εύβοια (0,34% υπέρ του ΠΑΣΟΚ το 2004). Στην περίπτωση αυτή, ο συσχετισμός των περιφερειών εκτιμήθηκε, ότι θα κυμαίνονταν, από 43-13 ως 47-9, υπέρ της ΝΔ.
3. Αποτίμηση της μεθόδου
Η πρόβλεψη του εκλογικού χάρτη, που επιχειρήθηκε, αποδείχθηκε αρκετά ακριβής. Με διαφορά 4% (τέταρτο σενάριο), το υπόδειγμα προέβλεψε επικράτηση της ΝΔ σε 41 ως 46 περιφέρειες και του ΠΑΣΟΚ σε 10 ως 15 (πίνακας 1), ενώ η πραγματική κατανομή των εκλογικών περιφερειών ήταν τελικά 43-13, υπέρ της ΝΔ (Μαυρής & Συμεωνίδης 2007). Από τις 45 περιφέρειες που εκτιμήθηκε ότι θα διατηρούσαν τα δύο μεγάλα κόμματα, διατήρησαν τελικά τις 39. Η εκτίμηση απέτυχε να προβλέψει την επικράτηση της ΝΔ στη Χίο και το Ρέθυμνο και την επικράτηση του ΠΑΣΟΚ στην Ξάνθη, τη Ροδόπη, την Αιτωλοακαρνανία και την Ευρυτανία. Αντίθετα, η ανάλυση επιβεβαιώθηκε, πλήρως, στις 11 «αμφίρροπες» περιφέρειες. Η ΝΔ διατήρησε, όπως είχε προβλεφθεί, την Κέρκυρα, τα Ιωάννινα, τη Λέσβο, την Κεφαλληνία και την Θεσπρωτία, ενώ το ΠΑΣΟΚ διατήρησε την Εύβοια. Από τις περιφέρειες που είχε εκτιμηθεί, ότι η ΝΔ θα μπορούσε να διατηρήσει, οριακά, ανάλογα με το ακριβές ποσοστό των δύο κομμάτων (Βοιωτία, Β΄ Αθηνών, Λευκάδα, Γρεβενά), η ΝΔ διατήρησε, πράγματι, την Βοιωτία (ΝΔ 40,98/ΠΑΣΟΚ 40,45), την Β΄ Αθηνών (ΝΔ 35,27/ΠΑΣΟΚ 34,05), τη Λευκάδα (ΝΔ 42,52/ΠΑΣΟΚ 37,59) και τα Γρεβενά (ΝΔ 45,48/ΠΑΣΟΚ 39,72). Τέλος, το ΠΑΣΟΚ διατήρησε τη Ζάκυνθο (ΝΔ 38,1/ΠΑΣΟΚ 42,3), γεγονός που -σύμφωνα με τη στατιστική πρόβλεψη- ήταν και το πιθανότερο να συμβεί.
Οι πιθανότερες αιτίες για την αποτυχία της πρόβλεψης στις έξι προαναφερθείσες περιφέρειες είναι δύο:
Πρώτον, το μέγεθος της συσχέτισης μεταξύ του εθνικού ποσοστού κάθε κόμματος και του ποσοστού που λαμβάνει κατά περιφέρεια. Όταν ο δείκτης ευαισθησίας (4), δηλαδή το μέτρο του μεγέθους της συσχέτισης πανελλαδικού και περιφερειακού ποσοστού κάθε κόμματος, είναι μικρότερος του 90%, τότε η πρόβλεψη του υποδείγματος είναι αρκετά επισφαλής. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η τιμή του δείκτη για τη ΝΔ είναι: στην Ξάνθη μόλις 0,353, στην Ευρυτανία 0,852 και στη Ροδόπη 0,897, ενώ ο δείκτης ευαισθησίας για το ΠΑΣΟΚ είναι: στην Χίο 0,788 και στο Ρέθυμνο 0,902. Η μέθοδος γίνεται ακόμα πιο επισφαλής, όταν ο δείκτης ευαισθησίας είναι αρνητικός. Δεύτερον, η βασική υπόθεση της μεθόδου είναι, ότι η μεταβολή του ποσοστού του κόμματος σε μια περιφέρεια, ανάμεσα σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις, ακολουθεί την τάση του πανελλαδικού ποσοστού του ίδιου κόμματος. Όταν η υπόθεση αυτή, για διάφορους λόγους, δεν ισχύσει, τότε η πρόβλεψη του υποδείγματος καθίσταται αναξιόπιστη. Η παραβίαση αυτής της υπόθεσης μπορεί να διαπιστωθεί, εκ των προτέρων, από το πρόσημο του δείκτη ευαισθησίας. Όταν ο δείκτης ευαισθησίας είναι αρνητικός για μια περιφέρεια, τότε αυτή η περιφέρεια δεν ακολουθεί την πανελλαδική τάση του κόμματος και, συνεπώς, η πρόβλεψη του υποδείγματος δεν είναι αξιόπιστη. Στο υπόδειγμα της παρούσας ανάλυσης αυτό συνέβη μόνο σε δύο περιπτώσεις, στην Ξάνθη και στη Ροδόπη, για τις οποίες ο δείκτης ευαισθησίας του ΠΑΣΟΚ είναι αρνητικός (-0,301 και -0,684 αντίστοιχα, βλέπε τον πίνακα 2 στο παράρτημα) (5). Αναλύοντας τα εκλογικά αποτελέσματα(6), εκ των υστέρων, μπορεί να κανείς να διαπιστώσει, ότι η ΝΔ, παρά την πανελλαδική πτώση της, ανέβασε την επιρροή της, συγκριτικά με το 2004, στο Ρέθυμνο, στη Χίο και στη Μεσσηνία. Αντίστοιχα, το ΠΑΣΟΚ, του οποίου το πανελλαδικό ποσοστό επίσης μειώθηκε, ανέβασε τα ποσοστά του, σε σχέση με το 2004, στην Ξάνθη, στη Ροδόπη, στην Αιτωλοακαρνανία, στην Ευρυτανία, στην Καβάλα, στο Κιλκίς, στην Άρτα και στη Χαλκιδική(7).
Συμπερασματικά, η προτεινόμενη μέθοδος πρόβλεψης σημείωσε στις εκλογές του 2007 μικρότερη επιτυχία από ό,τι στις εκλογές του 2004. Ενώ το 2004 πρόβλεψε με επιτυχία τον νικητή, σε 54 από τις 56 περιφέρειες (πλην της Ζακύνθου και της Ροδόπης), το 2007 πρόβλεψε τον νικητή σε 50 από τις 56 περιφέρειες. Η εν λόγω διαφορά οφείλεται στον αριθμό των περιφερειών που δεν ακολούθησαν, τελικά, την πανελλαδική τάση των δύο κομμάτων. Πιο συγκεκριμένα, το 2004, για κάθε κόμμα, μόνο μια περιφέρεια (η Φλώρινα για τη ΝΔ και η Ζάκυνθος για το ΠΑΣΟΚ) δεν ακολούθησε την πανελλαδική τάση του κόμματος (ανοδική για τη ΝΔ, πτωτική για το ΠΑΣΟΚ). Αντίθετα, το 2007, ο αριθμός των περιφερειών που δεν ακολούθησαν την πανελλαδική τάση των δύο κομμάτων ανήλθε σε τρεις (3) για την ΝΔ (Χίος, Ρέθυμνο και Μεσσηνία) και οκτώ (8) για το ΠΑΣΟΚ (Ξάνθη, Ροδόπη, Ευρυτανία, Αιτωλοακαρνανία, Καβάλα, Κιλκίς, Άρτα και Χαλκιδική).
Ως τελικό συμπέρασμα μπορεί να ειπωθεί, ότι η πρόβλεψη του νικητή στις ελάσσονες εκλογικές περιφέρειες, με βάση τα αποτελέσματα των προηγούμενων εκλογών, είναι εφικτή με σχετική ασφάλεια. Το πολύ μικρό πλήθος παρατηρήσεων (ιστορικών εκλογικών δεδομένων), που διατίθενται δεν φαίνεται να αποτελεί εμπόδιο, στην προκειμένη περίπτωση. Και τούτο, διότι, ως κοινωνικό φαινόμενο, η εκλογική συμπεριφορά επιδεικνύει, διαχρονικά, σχετική σταθερότητα. Αντίθετα, σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η απόκλιση της εκλογικής συμπεριφοράς μιας περιφέρειας από τον πανελλαδικό μέσο όρο. Όσο πιο ομοιογενείς είναι οι εκλογικές περιφέρειες, τόσο πιο αξιόπιστη καθίσταται η πρόβλεψη της μεθόδου.
Χάρτης 1: Σενάριο διαφοράς ΝΔ-ΠΑΣΟΚ (Πρώτο κόμμα κατα εκλογική περιφέρεια)
Χαρτης 2: Σενάριο διαφοράς ΝΔ-ΠΑΣΟΚ: 1-2% (Πρώτο κόμμα κατα εκλογική περιφέρεια)
Χαρτης 3: Σενάριο διαφοράς ΝΔ-ΠΑΣΟΚ: 3% (Πρώτο κόμμα κατα εκλογική περιφέρεια)
Χαρτης 4: Σενάριο διαφοράς ΝΔ-ΠΑΣΟΚ: 4% (Πρώτο κόμμα κατα εκλογική περιφέρεια)
Χαρτης 5: Σενάριο διαφοράς ΝΔ-ΠΑΣΟΚ: >4% (Πρώτο κόμμα κατα εκλογική περιφέρεια)
Πίνακας 1: Βουλευτικές εκλογές 2007: Πρόβλεψη νικητή σε ένδεκα (11) “αμφίρροπες” ελάσσονες εκλογικές περιφέρειες, με βάση υποθετικά σενάρια για το εκλογικό αποτέλεσμα*
*Στις εκλογές του 2004 ο συσχετισμός περιφερειών ήταν 45/11 υπέρ της ΝΔ
Υποσημειώσεις:
(1) Τα βασικά συμπεράσματα της παρούσας μελέτης παρουσιάσθηκαν σε άρθρο στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ. Βλέπε σχετικά Μαυρής & Συμεωνίδης (2007).
(2) Βλέπε σχετικά Παράρτημα.
(3) Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου του 2007, από 22/8/2007 και μέχρι την έναρξη της απαγόρευσης δημοσιοποίησης αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων, την 1/9/2007, η Public issue πραγματοποίησε μια σειρά τηλεφωνικών προεκλογικών ερευνών, για λογαριασμό του Ρ/Σ ΣΚΑΪ και της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Η τελική δημοσιοποιημένη εκτίμηση της Public issue προέβλεπε: 42% για τη ΝΔ, 38% για το ΠΑΣΟΚ (διαφορά πρώτου/δεύτερου κόμματος 4%), 8,5% για το ΚΚΕ, 5% για το ΣΥΝ, 4% για τον ΛΑΟΣ και 2,5% για τα λεγόμενα «Λοιπά» κόμματα (βλέπε σχετικά, http://www.publicissue.gr/publicissue/varometro-methodology/
(4) Για τον ακριβή ορισμό του δείκτη ευαισθησίας, βλέπε Παράρτημα.
(5) Οι τιμές των δεικτών ευαισθησίας σε αυτές τις δύο περιφέρειες φανερώνουν την αδυναμίας της στατιστικής μεθόδου που χρησιμοποιείται, να ενσωματώσει την συμπεριφορά της μουσουλμανικής μειονότητας.
(6) Αναλυτικότερα, βλέπε ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (2007).
(7) Οι παράγοντες που οδήγησαν στην απόκλιση αυτών των περιφερειών, από την πανελλαδική τάση των κομμάτων είναι σε κάθε περιφέρεια διαφορετικοί. Αφορούν στις ιδιαιτερότητες της τοπικής κοινωνίας και είναι απρόβλεπτοι από οποιοδήποτε στατιστικό υπόδειγμα. Π.χ., τέτοιοι παράγοντες που πιθανόν επηρέασαν το εκλογικό αποτέλεσμα είναι: η απόρριψη από το ΠΑΣΟΚ της υποψηφιότητας Νεονάκη στο Ρέθυμνο, τα εσωκομματικά προβλήματα του ΠΑΣΟΚ στη Χίο και η δήλωση εθνικού αυτοπροσδιορισμού του μειονοτικού υποψήφιου της ΝΔ Αχμέτ Ιλχάν, στη Ροδόπη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- De Lurgio S (1998), Forecasting Principles and Applications, Mc Graw Hill, σελ 97, 425, 434.
- ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (2007), Εκλογές 2007. Πλήρη αποτελέσματα και πίνακες, ειδική έκδοση, 18/9/2007.
- Κιντής Ανδρέας (1982), Οικονομετρία, Gutenberg.
- Koutsogiannis, A. (1977), Theory of Econometrics, The MacMillan Press LTD.
- Μαυρής Γιάννης & Γιώργος Συμεωνίδης (2005), «Μέθοδος εκτίμησης της κατανομής των βουλευτικών εδρών και των εκλογικών περιφερειών», στο συλλογικό τόμο, VPRC, Η κοινή γνώμη στην Ελλάδα 2004, Αθήνα, εκδ.Λιβάνη.
- Μαυρής Γιάννης & Γιώργος Συμεωνίδης (2007), «Τέσσερα σενάρια για τον χάρτη των εκλογών», Καθημερινή της Κυριακής, 9/7/2007.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Προκειμένου να εκτιμηθεί το τελικό αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου 2007, για κάθε ελάσσονα εκλογική περιφέρεια της χώρας, χρησιμοποιήθηκε ένα υπόδειγμα απλής γραμμικής παλινδρόμησης, της μορφής:
όπου είναι το ποσοστό ενός κόμματος στις βουλευτικές εκλογές, σε μια ελάσσονα εκλογική περιφέρεια, και είναι το πανελλαδικό ποσοστό του ίδιου κόμματος, στις ίδιες βουλευτικές εκλογές. Για κάθε ελάσσονα περιφέρεια χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις (4) παρατηρήσεις, που προκύπτουν από τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές του 1993, του 1996, του 2000 και του 2004. Η επιλογή των συγκεκριμένων αναμετρήσεων στηρίχθηκε στην (απλή) υπόθεση, ότι το σύνολο των τεσσάρων εκλογικών αναμετρήσεων καλύπτει μια, σχετικά, συνεκτική περίοδο και, ταυτόχρονα, περιλαμβάνει εκλογές κυριαρχίας του ΠΑΣΟΚ (1993, 1996), αμφίρροπες εκλογές (2000), αλλά και εκλογές κυριαρχίας της ΝΔ (2004). Επιπλέον, περιλαμβάνει εκλογές κυριαρχίας του δικομματισμού (1993, 2000, 2004), αλλά και εκλογές κρίσης του δικομματισμού (1996).
Σε ένα υπόδειγμα της παραπάνω μορφής, ο συντελεστής b δίνει τη μεταβολή στο αναμενόμενο ποσοστό ενός κόμματος σε μια περιφέρεια, η οποία προκαλείται από μια μεταβολή του πανελλαδικού ποσοστού αυτού του κόμματος κατά 1%. Σημαντική πληροφορία δίνει και ο συντελεστής Beta (δείκτης ευαισθησίας), ο οποίος ορίζεται ως εξής:
Ο δείκτης ευαισθησίας υποδηλώνει τη μεταβολή, στο αναμενόμενο ποσοστό ενός κόμματος σε μια περιφέρεια, σε μονάδες τυπικής απόκλισης του , η οποία προκαλείται από μια μεταβολή του πανελλαδικού ποσοστού του ίδιου κόμματος, κατά μια μονάδα τυπικής απόκλισης του (De Lurgio 1998). Ο εν λόγω δείκτης επιτρέπει να συγκριθεί το μέγεθος της επίδρασης που ασκεί το πανελλαδικό ποσοστό ενός κόμματος στα ποσοστά των επιμέρους περιφερειών. Συνιστά, επομένως, ένα μέτρο της επίδρασης της πανελλαδικής μεταβολής της δύναμης των κομμάτων στη δύναμή τους σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης ευαισθησίας για μια ελάσσονα περιφέρεια, τόσο μεγαλύτερη βεβαιότητα υφίσταται για την αξιοπιστία της πρόβλεψης που λαμβάνεται για το ποσοστό της ίδιας περιφέρειας. Όταν ο δείκτης ευαισθησίας για μια ελάσσονα περιφέρεια είναι αρνητικός, τότε αυτή η περιφέρεια δεν ακολουθεί την πανελλαδική τάση του κόμματος. Δηλαδή, η όποια αύξηση ή μείωση του πανελλαδικού ποσοστού ενός κόμματος δεν προκαλεί αντίστοιχη αύξηση ή μείωση του ποσοστού του κόμματος στην περιφέρεια. Οι δείκτες ευαισθησίας, για τις ελάσσονες περιφέρειες, που προέκυψαν για τα 2 κόμματα, με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών του 1993, του 1996, του 2000, και του 2004 παρατίθενται στον πίνακα 2.
Πίνακας 2: Δείκτες ευαισθησίας για τις ελάσσονες εκλογικές περιφέρειες
ΕΚΛ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ | ΝΔ | ΠΑΣΟΚ |
ΕΒΡΟΥ | 0,920 | 0,961 |
ΡΟΔΟΠΗΣ | 0,897 | -0,684 |
ΞΑΝΘΗΣ | 0,354 | -0,301 |
ΔΡΑΜΑΣ | 0,993 | 0,988 |
ΚΑΒΑΛΑΣ | 0,998 | 0,987 |
Α ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ | 0,985 | 0,990 |
Β ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ | 0,992 | 0,985 |
ΣΕΡΡΩΝ | 0,985 | 0,953 |
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ | 0,990 | 0,989 |
ΚΙΛΚΙΣ | 0,969 | 0,919 |
ΠΕΛΛΗΣ | 0,978 | 0,921 |
ΗΜΑΘΙΑΣ | 0,998 | 0,975 |
ΠΙΕΡΙΑΣ | 0,996 | 0,911 |
ΦΛΩΡΙΝΗΣ | 0,861 | 0,441 |
ΚΟΖΑΝΗΣ | 0,995 | 0,948 |
ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ | 0,862 | 0,408 |
ΓΡΕΒΕΝΩΝ | 0,968 | 0,920 |
ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ | 1,000 | 0,924 |
ΑΡΤΗΣ | 0,989 | 0,922 |
ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ | 0,982 | 0,880 |
ΠΡΕΒΕΖΗΣ | 0,982 | 0,943 |
ΛΑΡΙΣΗΣ | 0,985 | 0,952 |
ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ | 0,986 | 0,993 |
ΤΡΙΚΑΛΩΝ | 0,995 | 0,980 |
ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ | 0,998 | 0,920 |
ΚΕΡΚΥΡΑΣ | 0,954 | 0,960 |
ΛΕΥΚΑΔΟΣ | 0,892 | 0,967 |
ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ | 0,948 | 0,998 |
ΖΑΚΥΝΘΟΥ | 0,894 | 0,875 |
ΑΙΤΩΛ/ΝΑΝΙΑΣ | 0,990 | 0,995 |
ΑΧΑΙΑΣ | 0,994 | 0,974 |
ΗΛΕΙΑΣ | 0,942 | 0,955 |
ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ | 0,997 | 0,913 |
ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ | 0,852 | 0,928 |
ΦΩΚΙΔΟΣ | 0,999 | 0,932 |
ΒΟΙΩΤΙΑΣ | 0,995 | 0,961 |
ΕΥΒΟΙΑΣ | 0,999 | 0,978 |
Α ΑΘΗΝΩΝ | 0,819 | 0,604 |
Β ΑΘΗΝΩΝ | 0,986 | 0,962 |
Α ΠΕΙΡΑΙΩΣ | 0,992 | 0,989 |
Β ΠΕΙΡΑΙΩΣ | 0,987 | 0,978 |
ΑΤΤΙΚΗΣ | 0,991 | 0,983 |
ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ | 0,994 | 0,990 |
ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ | 0,969 | 0,992 |
ΑΡΚΑΔΙΑΣ | 0,990 | 0,821 |
ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ | 0,974 | 0,902 |
ΛΑΚΩΝΙΑΣ | 0,981 | 0,941 |
ΛΕΣΒΟΥ | 0,998 | 0,972 |
ΧΙΟΥ | 0,991 | 0,788 |
ΣΑΜΟΥ | 0,965 | 0,963 |
ΚΥΚΛΑΔΩΝ | 1,000 | 0,968 |
ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ | 0,996 | 0,962 |
ΧΑΝΙΩΝ | 0,868 | 0,907 |
ΡΕΘΥΜΝΗΣ | 0,955 | 0,902 |
ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ | 0,924 | 0,958 |
ΛΑΣΙΘΙΟΥ | 0,912 | 0,708 |
Τα κυριότερα συμπεράσματα που προκύπτουν από τους σχετικούς πίνακες είναι:
- Όλοι οι δείκτες ευαισθησίας είναι θετικοί, εκτός από το δείκτη του ΠΑΣΟΚ για τις περιφέρειες της Ροδόπης και της Ξάνθης. Αυτό σημαίνει, ότι σχεδόν όλες οι εκλογικές περιφέρειες ακολουθούν τις πανελλαδικές τάσεις για τα δύο μεγάλα κόμματα.
- Για τη ΝΔ, 47 εκλογικές περιφέρειες έχουν δείκτη ευαισθησίας πάνω από 90%, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για το ΠΑΣΟΚ ανέρχεται σε 46 περιφέρειες.
- Για τη ΝΔ, ο μικρότερος δείκτης ευαισθησίας παρουσιάζεται στην περιφέρεια Ξάνθης (μόλις 35,4%) και ακολουθούν οι περιφέρειες Α΄ Αθηνών (81,9%), Ευρυτανίας (85,2%), Φλώρινας (86,1%), Καστοριάς (86,2%), Χανίων (86,8%), Λευκάδας (89,2%), Ζακύνθου (89,4%) και Ροδόπης (89,7%).
- Αντίστοιχα, για το ΠΑΣΟΚ, ο μικρότερος δείκτης ευαισθησίας παρουσιάζεται στην περιφέρεια Καστοριάς (μόλις 40,8%) και ακολουθούν οι περιφέρειες Φλώρινας (44,1%), Α΄ Αθηνών (60,4%), Λασιθίου (70,8%), Χίου (78,8%), Αρκαδίας (82,1%), Ζακύνθου (87,5%) και Θεσπρωτίας (88%).
*Γιώργος Συμεωνίδης είναι μαθηματικός (M.Sc), αναλυτής στατιστικών υποδειγμάτων. Επιστημονικός συνεργάτης της Public Issue από το 2001.