Από το βιβλίο των Χριστόφορου Βερναρδάκη και Γιάννη Μαυρή (1991), Κόμματα και Κοινωνικές Συμμαχίες στην προδικτατορική Ελλάδα. Οι προϋποθέσεις της μεταπολίτευσης.
«Που πάμε, λοιπόν, με ένα πολίτευμα ραγισμένο,
μ’ έναν πολιτικό κόσμο μειωμένο […];»
(Γιώργος Θεοτοκάς, H εθνική κρίση,
εκδ.Θεμέλιο, Aθήνα, 1966, σελ.23).
Η ανάλυση για τα Ιουλιανά γεγονότα του 1965 αποτελεί τον πυρήνα της θεωρητικής προβληματικής, που αναπτύχθηκε στο βιβλίο των Χριστόφορου Βερναρδάκη και Γιάννη Μαυρή, Κόμματα και Κοινωνικές Συμμαχίες στην προδικτατορική Ελλάδα. Οι προϋποθέσεις της μεταπολίτευσης. Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1991, από τις εκδόσεις Εξάντας, ενώ ένα τμήμα της δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1989, στο περιοδικό Θέσεις (βλέπε σχετικά: Θέσεις, τεύχος 26, Ιανουάριος-Μάρτιος 1989). Το παρόν κείμενο προέρχεται από τη διορθωμένη ανατύπωση του 2012 (έκτο και έβδομο κεφάλαιο). Λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος που παρουσιάζεται από νεώτερους αναγνώστες αναδημοσιεύεται σε αυτοτελή μορφή.
Η συγκυρία στην οποία γράφτηκε το βιβλίο (το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80) και το πολιτικό-ιδεολογικό κλίμα της μεταπολίτευσης μέσα στο οποίο κυοφορήθηκε, εξηγεί γιατί δεν «πειθαρχεί» στον ακαδημαϊκό κατακερματισμό του αντικειμένου του (πολιτική επιστήμη, κοινωνιολογία, οικονομική θεωρία). Η θεωρητική ανάλυση που επιχειρήθηκε είχε ταυτόχρονα και ανοικτά πολιτικό χαρακτήρα. Αναπτύχθηκε όχι μόνον ως πολεμική, απέναντι σε συγκεκριμένες ερμηνευτικές αφηγήσεις της μετεμφυλιακής περιόδου και της δικτατορίας, αλλά και ως κριτική αποτίμηση της στρατηγικής της αριστεράς στην προδικτατορική περίοδο, που απέτυχε να αντιμετωπίσει τη δικτατορία, οδηγούμενη εν συνεχεία στη διάσπαση του ’68.
Αν στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ο πολιτικός χαρακτήρας μιας θεωρητικής παρέμβασης ήταν αποδεκτός, αυτό δεν ίσχυσε στην εικοσαετία που ακολούθησε. Ωστόσο, η οργανική κρίση της κυρίαρχης ιδεολογίας, που συνοδεύει την οικονομική κρίση και η οποία αναβιώνει για άλλη μια φορά στην Ελλάδα, επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση εκείνου του θεωρητικού και πολιτικού εγχειρήματος και διευκολύνει την πρόσληψή του. Η σημερινή (διαφορετική) απαξίωση του κοινοβουλίου, η τάση αυτονόμησης και αποξένωσης του πολιτικού προσωπικού, από το κοινωνικό σώμα που «εκπροσωπούν», αλλά και η προοπτική εκλογικής επικράτησης της αριστεράς, έχει καταστήσει -εκ των πραγμάτων- πάλι επίκαιρες κάποιες ξεχασμένες ή αποσιωπημένες συζητήσεις.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
KEΦAΛAIO ΕΚΤΟ
IOYΛIANA 1965. O «EΛΛHNIKOΣ MAHΣ»
6.1. H σημασία των «Iουλιανών» για τη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία
6.2. Iουλιανά: «Πολιτική κρίση», ή «επαναστατική κατάσταση»;
6.2.1. Tο πρόβλημα
6.2.2. H κρίση των «από κάτω»
6.2.3. Tα συστατικά στοιχεία της κρίσης των «από πάνω» και το πρόβλημα της «πολιτικής κρίσης»
6.2.4. H αυτόνομη παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα στις πολιτικές εξελίξεις
6.3. Oι ιδιαιτερότητες των «επαναστατικών καταστάσεων». H συζήτηση για τα «Iουλιανά»
KEΦAΛAIO EBΔOMO
ΤΑ ΠOΛITIKA AΠOTEΛEΣMATA THΣ ΣYΓKYPIAΣ IOYΛIOY-AYΓOYΣTOY 1965. H ΠOΛITIKH ΣKHNH 1965-1967
7.1. Kαθεστωτικό και κρίση της Mοναρχίας
7.1.1. H ανάδειξη του καθεστωτικού σε κεντρικό πολιτικό ζήτημα
7.1.2. Προϋπόθεση: η ιστορική απονομιμοποίηση της Μοναρχίας
7.1.3. Παρέκβαση: Bασικές ενδείξεις για την κοινωνική βάση της Mοναρχίας στο δημοψήφισμα του 1974
7.2. H κρίση πολιτικής εκπροσώπησης ως κρίση των συγκεκριμένων πολιτικών κομμάτων και οι διαδοχικές αποτυχίες της αστικής στρατηγικής
7.2.1. H Ένωση Kέντρου: επίκεντρο της κρίσης εκπροσώπησης
7.2.2. Oι διαδοχικές αποτυχίες της αστικής στρατηγικής. H πολιτική σκηνή κατά την περίοδο 1965-1967
7.2.3. H εκδήλωση της κρίσης εκπροσώπησης στην EPE
7.3. Iουλιανά και Aριστερά
7.3.1. Πολιτική γραμμή και στρατηγική στην περίοδο 1965-1967
7.3.2. H γραμμή της «νομιμοποίησης του KKE»
7.3.3. H συζήτηση που δεν έγινε
7.4. H ιστορική δυναμική των Iουλιανών και η ανακοπή της
7.4.1. H ιστορική δυναμική
7.4.2. Iδιαιτερότητες της συγκεκριμένης «επαναστατικής κατάστασης» και αντίρροπες κοινωνικές τάσεις
7.4.3. Aνακοπή της δυναμικής και αντικοινοβουλευτική διέξοδος (δικτατορία)
7.5. H αντανάκλαση των κοινωνικών αγώνων στη μορφή του μετεμφυλιακού κράτους
7.5.1. Tο πρόβλημα της «ενσωμάτωσης» των λαϊκών μαζών
7.5.2. «Eνσωμάτωση» και «καθεστωτικό» ζήτημα
7.5.3. «Eνσωμάτωση» και δικτατορία
ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΗ BIBΛIOΓPAΦIA